FERİDE

Zamansız , özgün ve özgür bir kadın için…

    Kalemin Feride Hanım için çalıştığı bu günlerde , Cumhuriyet ve Atatürk bir grubun, muhafazakarlık ve dini değerlere bağlılık ise karşı grubun sahiplendiği kavramlar . Atatürk Türkiye’sinin yetiştirdiği Feride ,modern çağın gereklerini de , kültürünü de, dinini de, günümüz ayrışmalarına inat ,birleştirerek ,98 yıl boyunca yaşadı. 

     Babası 96 harbi ,Osmanlı-Rus savaşında Balkanlardan Anadolu’ya göçen bir ailenin hayatta kalan 3 küçük çocuğundan erkek olanı. Bursa Kemalpaşa-Kirmasli beldesine konmuşlar ilk. Annesini kaybettiğinde 6 yaşındaymış İsmail .İki kız kardeşi gibi Onu da yerleşik birilerinin yanına vermişler.  Dayanışma yıllarında ,atik ve akıllı olduğu fark edilince okula verilmiş .Durmamış olduğu yerde ,Manyas Kızıksa köyünde, Kalyoncuların yanına çırak girmiş. Okuma-yazma bilen ,hesap kitap işlerine aklı eren İsmail’e ,kendi ailesini kurup yeşermesi,  ekip-biçmesi için toprak gösterilerek ,aynı Onun gibi öksüz, Rusçuk göçmeni Hanife ile 15 yaşında evlendirmişler. O yıllarda iki öksüz evli ise ,erkek askere çağrılmazmış .Sonradan yüzüne söylendiğinde kalp kırıklığına sebep olan askerliğe gidemeyişini ,vatana hizmetle ödemiş İsmail.bağ-bahçe işlerini geliştirip , zamanla protokol ağırlayacak güzellikte dillere destan, atların çevirdiği su değirmeni olan bir çiftlik ,Bandırma sahilinde otel sahibi olmuş. Soyadı olarak, anasının göçtüğü yer olan AYDOS soyadını almış. Bahçıvan İsmail’in 3 evliliğinin ilkinden 5 ,sonuncusundan 2 çocuğu olmuş. Öksüz Hanife’den doğan Feride , 3 kızın en küçüğü . Feride ,babasının ağalık günlerinde doğduktan birkaç ay sonra Cumhuriyet ilan edilmiş. Yunan harbi , çete savaşları, yokluk yılları ama Feride ata binmeyi bilen ,silah kuşanan Ağa kızı olarak ,babasının evindeki zenginliğe eşdeğer Balıkesirli “manav” (oğuz boylarından) bir beyle evlendirilmiş. Sonrası hepimizin hayatında var olan iniş-çıkışlarla dolu.

     Benim için ,annemin teyzesi olan Feride ,”teyze” olmakla sınırlı değildi .  Ablasının kızını Kevser ile İstanbul Mecidiyeköy ‘de yolları kesişince her yere beraber gider gelir olmuşlar , bizim eve de beraber gelirlerdi.

    Feride Teyze , bazen başında bazen boynunda kullandığı şalı , diz hizası eteği , bazen pardesü bazen hırkası ,el çantası ,kısa kesilmiş ve taralı beyaz saçları ile hafif kilolu , dik duruşlu bi hanımdı. “Hükümet gibi kadın “ benim için Feride idi. Tıpkı bu fotoğraftaki gibi. Ev hali , Onun için hiç olmadı diyebilirim ,70 lerin ortadirek ekonomisinde ,ören-diken tüm kadınlar gibi ,Feride’de diker örer ,asaletle taşırdı üstündekini. Hasta halinde bile hiç derbeder görmedim Onu .

Beni bakkala ,Samsun Sigarası almaya gönderdiğinde bu ,kısa ,yerli malı tütünle tanıştım ,yaşımı hatırlamıyorum. Bizim , muhafazakar çevremizde ayıp sayılan sigarayı içmek Ona haktı ,Feride Teyzeydi O. Kızlarını okutmuş işe vermişti. 70’li yıllarda oje süren, mini giyen kızları vardı Feride Teyze’nin. Benim yaşımdaki kızlar ,annelerimizin diktiğini giyer ,bayramdan bayrama hazır kıyafet alınırken , kızı Beyza’nın hazır giyim ekose eteğine çok imrenmiştim.

Yabancı damadı vardı Feride’nin. Evinde memnuniyetle ağarladığı, kabullendiği ,saygıyla bahsettiği Hans Peter. 80 öncesinde ,1 paket margarini cennet meyvesi sanan , şeker bulunca şükreden bizim mahalle çocukları için”teyzemin Alman damadı” övünülecek şeydi.Sanki medeniyetle bi bağlantı idi benim için.

Evlerindeki yılbaşı çiçekleri , yılbaşı kutlanmayan bizim evimiz için, fanteziydi. .Kaloriferli evin salonunda ,sağ taraftaki yüksekçe salon peteğinin üstündeki kokina çiçeğini, her yıl başlarında gözüm arardı, evet yine ordaydı kokina , üstüne serpiştirilmiş pamuk parçalarıyla.

Salonun bir yerinde ,cam kase içinde, biriktirilmiş, top çikolata jelatinleri. Hani yedikten sonra ya tırnağınla düzleştirip defter arası yaparsın ya da iki parmağının arasında sıkıştırıp top.Onlarca minik renkli çikolata kağıdı topları evin simgesiydiler.

Ecevit resimli çay tabakları vardı .İnce bellinin ,kırmızı beyaz eşi ,Ecevit resimli idi. Aaa onlar Ecevitçi miymiş? Erbakan’dan başkasına hayatta oy vermeyen babam için ,hatta, hiç kimse için ayırıcı bir farklılık değildi bu.Her ne kadar ülkede siyasi tartışmalar olsa da ,politika, politikacıların işiydi. Evlerde telefon olmayan yıllarda , çat kapı gelen, modernliğin sembolü “teyze”  hürmetle ,”evin büyüğü gelmiş şeref vermiş “sevinciyle karşılanırdı her zaman.

Namazını kılmak istediğinde , abdestin var mı yok mu konuşması geçtiğini hatırlarım ,her seferinde. Evden çıkarken alınan abdestin saç göründüğü için bozulup bozulmayacağı konusu ,yıllar sonra İslam yorumlarına konu oldu. Feride Teyze evden çıkarken abdest alıyor ,  gittiği yerde aynı abdestle  namazını kılıyordu. Namazdan sonra eline sigarasını alıp ,yandan gülümsemesiyle “ aman canım….” Diyordu , biz de Onu (alt resimde sol başta) öyle kabul ediyorduk. Biz (kız çocuğu benim), Onu  kabul ediyorduk, biz kimsek ….

Üniversiteyi bitirip ,geç de olsa kendimi bulduğumda ,Onun hayata sakin bakan gözleri ,titremeyen elleri, daha çok dikkatimi çekti. Göğsünden kitle aldırdığı ameliyat sonrası geçmiş olsuna gittiğimde koridorda ,yine sigara içerken buldum Onu. “Hoş geldin kızım” , nasılsın teyze . “ iyiyim çok şükür “ . Bu kadar . Kısa ve net , hayata karşı da az ve öz . Ağız dolusu konuştuğunu da hatırlamıyorum ,akraba günlerinde car car sesini de .Elbette konuşurdu ama “dururdu” da aynı zamanda. Ağırlığıyla otururdu.

Özetle ; Yapmanı istedikleri şeyi değil kendi istediğini yap , yapmamanı istedikleri şeyi ,istiyorsan yap. Kimseyi ikna etmek zorunda değilsin , kimse de seni kabul etmek zorunda da değil ama sen herkesi kabul et ,benimse. Sen ,sensin ben de ben . Onayladığında ,başını da sallayarak  “evet tabi canım “ kısaca red ediyorsa sessizlik. Sonsuza kadar zamanı varmış gibi sükûnetle dinlemek, sonsuza kadar anlat seni dinlerim hali. Bir gün içim sıkışıp kaçmak istediğimde Ona kaçtım. Ne sordu , ne de söyletti.

Teyzem …

98 yıllık ömrün bizim için kısa ,gidişin erken oldu.